9 Αυγούστου 1956. Η αιμοδιψής βασίλισσα της Αγγλίας, με την δική της υπογραφή στέλνει άλλους 3 φλογισμένους νέους στον θάνατο. Τρεις Έλληνες και μπροστά τους μόνο η αγχόνη και το φως της λευτεριάς, που δεν μπορούσαν να του αντισταθούν. Ο Ανδρέας Ζάκος, ο Ιάκωβος Πατάτσος, και ο Χαρίλαος Μιχαήλ.
Ο Ανδρέας Ζάκος, από τα παιδικά του χρόνια φάνηκε η κλίση του στην μουσική και στην ποίηση. Μεγαλώνοντας φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας και στην Ελληνική Σχολή της Σολέας. Επίσης, του άρεσε να μαθαίνει ξένες γλώσσες, μα προ πάντων μελετούσε όποιο βιβλίο αφορούσε την ιστορία της πατρίδας του. Μόλις τελείωσε τις σπουδές του έπιασε δουλειά ως σχεδιαστής στην Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία.
Γράφει ο ήρωας στον αδελφό του, παραμονή της εκτέλεσης του:
«Αγαπητέ αδερφέ, όταν θα πάρεις το γράμμα μου αυτό, θα έχω φύγει για πάντα. (Υπάρχει κανείς που θα μείνει;) Η ώρα του θανάτου πλησιάζει. Μα στην ψυχή μας φωλιάζει η ηρεμία. Τη στιγμή αυτή ακούμε την Ηρωική Συμφωνία του Μπετόβεν. Στη θέση που βρισκόμαστε τώρα, ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε πού υπάρχει τραγωδία στο θάνατο. Τότε μόνο θα αισθανόμουν λύπη, αν ήξερα ότι θα μπορούσα να μείνω πάντα νέος και αθάνατος, αν απέφυγα την εκτέλεση. Νομίζω πως με την εκτέλεση θα μείνω πάντα νέος κι αθάνατος. Πρώτα ή ύστερα θα έπρεπε να διαθέσω τη ζωή μου. Δεν βλέπω πιο κατάλληλη στιγμή από την τωρινή για να το κάμω. Δίνε θάρρος στην οικογένεια. Προσπάθησε να παρηγορήσεις τη μητέρα μας. Ο πρώτος της γιος από τώρα και στο εξής θα είσαι εσύ και όχι εγώ.
Σε φιλώ,
Ο αδερφός σου Ανδρέας»
Ο δεύτερος ήρωας που απαγχονίστηκε στι 9 Αυγούστου ήταν ο Ιάκωβος Πατάτσος. Γεννήθηκε στη Λευκωσία την 1η Ιουλίου 1934. Γονείς του ήταν οι Ανδρέας και Ροδού Πατάτσου και η αδερφή του ήταν η Χλόη. Διακρινόταν ιδιαίτερα τόσο για τα πατριωτικά του αισθήματα όσο και για τη θρησκευτικότητά του. Ήταν μόλις 22 χρόνων όταν βάδισε προς την αγχόνη.
Την παραμονή της εκτέλεσής του τον επισκέφθηκε η μητέρα του.
«Μάνα μου δεν θέλω να λυπηθείς που θα με στερηθείς. Να σαι περήφανη και να ξέρεις πως θα βαδίσω στην αγχόνη ψύχραιμα σαν αληθινός Έλληνας. Ο Θεός είναι μεγάλος. Ποθώ μια χριστιανική λευτερωμένη Κύπρο».
Γράφει ο ήρωας την 8η 1956 Αυγούστου στην μητέρα του:
«Αγαπημένη μου μητέρα, Χαίρε. Ευρίσκομαι μεταξύ αγγέλων. Τώρα απολαμβάνω τους κόπους μου. Το πνεύμα μου φτερουγίζει γύρω από το θρόνο του Κυρίου. Θέλω να χαίρεις όπως κι εγώ. Αν κλαίεις θα λυπούμαι. Το όνομά σου θα γραφτεί στην ιστορία, γιατί εδέχθης να θυσιασθεί το παιδί σου για την πατρίδα. Είναι καιρός τώρα να καμαρώσεις το παιδί σου. Ευρίσκεται εκεί ψηλά όπου ψάλλουν οι Άγγελοι. Χαίρε αγαπημένη μου μητέρα. Μην κλαίεις για να ακούσεις την αγγελική μου φωνή να ψάλλει Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ. Ψάλλε και συ μαζί μου. Ψάλλε προσεύχου, δόξαζε τον Θεόν σε όλην την ζωήν».
Ο Χαρίλαος Μιχαήλ είναι ο τρίτος ήρωας που εκτελέστηκε στις 9 Αυγούστου 1956. Ήταν μόλις 20 χρονών. Είχε συλληφθεί μαζί με τον Ζάκο στην ίδια μάχη και καταδικάστηκε με την ίδια κατηγορία.
Κατά την ανακοίνωση του δικαστηρίου της θανατικής ποινής ο ήρωας στράφηκε συγκινημένος προς τον δικηγόρο του και του ψιθύρισε: «Είχα φόβον μήπως ο δικαστής μου εχάριζε την ζωήν, επειδή είμαι νεαρός. Πως θα αντίκριζα τον Ζάκον;»
Το βράδυ της Τετάρτης, 8 Αυγούστου, λίγες μόνο ώρες πριν από την εκτέλεσή του, καλοδέχτηκε τη μάνα και τον πατέρα του στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας και τους αποχαιρέτησε με αυτά τα λόγια :
«Έχω το θάρρος να πατήσω την αγχόνη, πατέρα. Εσύ, μάνα, να το έχεις ευχαρίστηση και να το κρατείς καύχημα που πεθαίνω για την πατρίδα.»
Tην ώρα της εκτέλεσης ένας Άγγλος αξιωματικός προσπάθησε να του πει κάτι, τον σταμάτησε λέγοντας: «Έννοια σας, οι Έλληνες ξέρουν να πεθαίνουν.»
Αιωνία τους η μνήμη.
https://www.youtube.com/watch?v=4KcltkB-zp4
https://www.youtube.com/watch?v=aWCFM58Vy_8
https://www.youtube.com/watch?v=j5UvkboYMfY
https://www.youtube.com/watch?v=JqxR6-lUpD4
