«Ο Κυριάκος Χριστοφή Μάτσης, ο οποίος ως μέλος του Συλλόγου ελάμβανε πάντοτε ενεργόν μέρος εις όλας τας εθνικάς εκδηλώσεις του Συλλόγου, εθυσιάσθη υπέρ βωμών και εστιών μαχόμενος εναντίον των Βρεττανικών Δυνάμεων εις το παρά το Δίκωμον κρησφύγετόν του. Η αυτοθυσία του θα είναι παράδειγμα διά τάς επερχομένας γενεάς διά να αντλούν δύναμιν διά τούς υπέρ ελεθερίας αγώνας». Απόσπασμα από τα πρακτικά του Συλλόγου, κατά τη συνεδρία της 19ης Νοεμβρίου 1958, μετά τη θυσία του ήρωα του απελευθερωτικού αγώνα ΕΟΚΑ 55-59, Κυριάκου Μάτση.
Ο Σταυραετός του Πενταδακτύλου, γεννήθηκε στις 23 του Γενάρη του 1926 στο Παλαιχώρι από τον Χριστοφή και την Κυριακού. Φιλομαθής ως ήταν και με σπινθηροβόλο πνεύμα, φοίτησε στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου, το οποίο βρισκόταν τότε στο χωριό Τρίκωμο, όπου γνωρίστηκε με τον Γρηγόρη Αυξεντίου.
Αφού αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Αμμοχώστου, μετέβη στην Θεσσαλονίκη προκειμένου να σπουδάσει «τη γη» που τόσο λάτρευε, να γίνει Γεωπόνος. Όντας φοιτητής, ανέπτυξε πλούσια εθνική δράση, μη χάνοντας ευκαιρία να προωθεί το κυπριακό πρόβλημα της κατοχής από τους Άγγλους στους συμφοιτητές του και γενικότερα το λαό της Θεσσαλονίκης. Δεν έχανε ευκαιρία, να συμμετάσχει ή και να διοργανώνει πορείες διαμαρτυρίας κατά του αγγλικού προξενείου.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο, κατοίκησε στην Αμμόχωστο όπου και εργαζόταν ως Γεωπόνος. Με το που ξέσπασε ο Αγώνας της ΕΟΚΑ, εντάχθηκε άμεσα στην Οργάνωση και ανέπτυξε έντονη και πλούσια δράση στις επαρχίες Αμμοχώστου και Κερύνειας.
Στις 9 του Γεννάρη το 1956, συνελήφθη και οδηγήθηκε στα κρατητήρια της Ομορφίτας. Εκεί, βασανίστηκε φρικτά από τους Άγγλους, προκειμένου να προδώσει τα μυστικά της Οργάνωσης και τις θέσεις των συμπολεμιστών του. Μάταια όμως τον βασάνιζαν οι κατακτητές, δεν έβγαζαν λέξη από τον Κυριάκο. Αντίθετα, ο Μάτσης φρόντιζε να αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την περίοδο του εγκλεισμού του, δημιουργώντας βιβλιοθήκη εντός των κρατητηρίων και μορφώνοντας τους ανήλικους συγκρατούμενούς του. Παράλληλα, ο ίδιος συνέχιζε τη μελέτη του και κατέγραφε τις σκέψεις και απόψεις του γύρω από τον Αγώνα, τους στοχασμούς του για τη ζωή και τον προορισμό του ανθρώπου στον κόσμο.
Ο ίδιος ο στρατάρχης Χάρτινγκ, τον επισκέφθηκε στο κελί του, προσφέροντάς του το μυθικό ποσό του μισού εκατομμυρίου λιρών αλλά και εκτάσεις γης στην Αυστραλία, προκειμένου να λύσει τη σιωπή του. Η απάντηση του Κυριάκου που θυμήθηκε τον Ηρόδοτο, αποστομωτική: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής».
Στις 13 Σεπτεμβρίου του ’56, ο Μάτσης απέδρασε από τα κρατητήρια της Κοκκινοτριμιθιάς και ανέλαβε εκ νέου δράση στο πεδίο της μάχης, στην επαρχία της Κερύνειας. Μέχρι τις 19 του Νιόβρη κράτησαν τα κατορθώματα του ήρωα στα βουνά του Πενταδακτύλου. Το κρησφύγετο του στο Δίκωμο, περικυκλώθηκε από Άγγλους στρατιώτες, οι οποίοι τον καλούσαν να παραδωθεί. «Αν βγω, θα βγω πυροβολώντας», ήταν η βροντερή απάντηση του Σταυραετού. Οι Βρεττανοί, ανατίναξαν το κρησφύγετο με το Μάτση να περνά στην Αθανασία και να κερδίζει με τον ηρωισμό και την ανδρεία του μια θέση δίπλα στους Λεωνίδες και τους Αυξεντιωμένους του Ελληνικού Έθνους.
