Η απόδραση του Αντώνη Παπαδόπουλου και του Παύλου Παυλάκη στις 08 Σεπτεμβρίου 1956 από τα κρατητήρια Πύλας.
Tα δύο ηγετικά στελέχη της ΕΟΚΑ είχαν συλληφθεί στις 23 Δεκεμβρίου του 1955 στο ιστορικό οίκημα της Ανόρθωσης στην οδό Ερμού.
Η εμβληματική μορφή του Συλλόγου Παύλος Παυλάκης, συγκινημένος, αφηγείται :
«Ο Harding πρέπει να πάρει την απάντηση ότι οι αγωνισταί, όχι μόνο δεν παραδίδονται, αλλά δραπετεύουν για να συνεχίσουν τον Αγώνα».
Αυτή ήταν η διαταγή του Αρχηγού Διγενή. Για μας ήταν ευαγγέλιο. Έπρεπε να αποδράσουμε. Εκεί λοιπόν, που προηγουμένως τα σχέδιά μας απέβλεπαν στην απόδραση 5 – 8 – 1 Ο ατόμων, ο Αντώνης Παπαδόπουλος κι εγώ, σταθμίζοντας τα δεδομένα, αποφασίσαμε πως δεν είχαμε το δικαίωμα να διακινδυνεύσουμε τη ζωή άλλων συναγωνιστών μας. Έτσι, μυστικά και από τους άλλους με τους οποίους συνεργαζόμασταν μέχρι τότε, καταρτίσαμε σχέδιο απόδρασης που αφορούσε μόνο εμάς τους δυο.Ημερομηνίες, δεν θυμάμαι καλά, αλλά οι δυο πρώτες απόπειρες απέτυχαν – δεν φτάσαμε καν στο σημείο του συρματοπλέγματος. Η τρίτη, που ήταν και επιτυχημένη, έγινε σαν σήμερα που μιλάμε, 8 Σεπτεμβρίου του 1956, ημέρα της Παναγίας. Γι’ αυτό κι όταν βρεθήκαμε σε ασφαλές μέρος, η πρώτη μου δουλειά ήταν να αναφέρω στον Αρχηγό.
Όταν μπήκαμε μέσα στο συρματόπλεγμα, δεν γνωρίζαμε φυσικά το χρόνο που θα χρειαζόμασταν μέχρι την έξοδό μας απ’ αυτό.
Μας πήρε 65 λεπτά, έρποντας στο ενδιάμεσο δυο συρματοπλεγμάτων για να φτάσουμε στο τελευταίο συρματόπλεγμα, το οποίο, ύστερα από 65 λεπτά αγωνίας και προσπάθειας, δεν καταφέρναμε να κόψουμε. Χρειάστηκαν προσευχές και μεγάλη προσπάθεια για να το κόψουμε. Και βγήκαμε έξω.
Μας χρειαζόταν κάποιος χρόνος να πάρουμε ανάσα και να αφαιρέσουμε ο ένας από τον άλλο τα ρούχα – καμουφλάζ που φορούσαμε. Το σχέδιο ήταν να απομακρυνθούμε τρέχοντας. Από πάνω μας, δεξιά και αριστερά, υπήρχαν δύο πυργίσκοι, με φρουρούς οπλισμένους με μπρεν, σε απόσταση λιγότερη από 100 υάρδες. Μπορούσαν να μας θερίσουν. Μπροστά μας ήταν ανοικτός κάμπος. Δεν υπήρχε τίποτε που να μας καλύψει, παρά μόνο, σε μια απόσταση που ούτε τώρα μπορώ να υπολογίσω, ένα βουναλάκι. Έτσι τουλάχιστο το βλέπαμε από μακριά. Αν καταφέρναμε, δηλαδή, να φτάσουμε μέχρις εκείνο το σημείο, το πιθανότερο ήταν να γίνουμε αντιληπτοί από τους φρουρούς, που θα μας πυροβολούσαν και θα καταλήγαμε τραυματισμένοι ή νεκροί.
Όσοι γνώριζαν το σχέδιο τότε και όσοι το έμαθαν αργότερα, ήξεραν ότι τυχόν αποτυχία αυτής της απόδρασης δεν θα σήμαινε επανασύλληψη, αλλά τραυματισμό ή θάνατο.
Αν εξετάσει κανείς όλες τις άλλες αποδράσεις θα διαπιστώσει ότι ο κίνδυνος ήταν η επανασύλληψη. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν ήταν έτσι. Ήταν τραυματισμός ή θάνατος.
Μη γνωρίζοντας πόσο χρόνο θα μας έπαιρνε, βγήκαμε έξω μετά από 65 λεπτά, όπως σας είπα. Η ώρα ήταν 7.00 το πρωϊ και είχαμε ξεκινήσει στις 5.55. Τη στιγμή που θ’ αποφασίζαμε να τρέξουμε, διαπιστώσαμε ότι ο πλησιέστερος προς εμάς φρουρός δεν βρισκόταν στον πυργίσκο. Αμέσως, αλλάξαμε σχέδιο και αντί να τρέξουμε, αρχίσαμε να αποκρυνόμαστε ανέμελα. Θα τρέχαμε μόνο αν ακούγαμε το αλτ του φρουρού. Έτσι απομακρυνθήκαμε σα να μη συνέβαινε τίποτε.
Στις 7.00 γινόταν η αντικατάσταση του φρουρού. Το πρώτο συγκλονιστικό γεγονός είναι ότι εμείς φτάσαμε εκεί στα 65 λεπτά και όχι στα 55 να πούμε, και ήταν ένα χρονοδιάγραμμα αυτό, που δεν μπορούσαμε να υπολογίσουμε από πριν.
Η τύχη ή η θεία Πρόνοια, αν θέλετε, μας βοήθησε να φτάσουμε εκεί στις 7.00 ακριβώς, τη στιγμή της αντικατάστασης του φρουρού.
Το δεύτερο γεγονός ποιο ήταν νομίζετε; Ενώ ο νέος φρουρός συνήθως ανέβαινε πρώτα στον πυργίσκο και ακολούθως κατέβαινε εκείνος που είχε τελειώσει τη βάρδια του, σ’ αυτή την περίπτωση έγινε το αντίθετο. Κατέβηκε κάτω, ίσως ν’ άρχισαν και καμμιά κουβεντούλα και βλέποντας δυο άτομα να περπατούν φυσιολογικά, σε κάποια απόσταση από το συρματόπλεγμα, δεν έδωσε σημασία.
Έτσι η απομάκρυνσή μας έγινε με ασφάλεια και φτάσαμε στο σημείο όπου μας περίμεναν συνεργάτες μας και αυτοκίνητα που θα μας μετέφεραν αλλού. Μέσα σε λιγότερο από μια ώρα ήμασταν σε ασφαλές μέρος και γράψαμε την αναφορά προς το Διγενή, που σας είπα.
Η αναφορά μου στον Αρχηγό ήταν: «Με τη βοήθεια της Θεοτόκου, Στρατηγού του Έθνους μας, βρισκόμαστε επιτέλους ελεύθεροι να συνεχίσουμε τον Αγώνα”. Αυτά ήταν τα λόγια που χρησιμοποίησα. Και για μένα δεν ήταν απλώς σχήμα λόγου, ούτε τότε ούτε και σήμερα. Γιατί, αν πέτυχε η απόδραση, οφείλεται στη μεσολάβηση δυο πραγμάτων, που κάποιοι μπορεί να ονομάσουν συμπτώσεις».
Ευχαριστούμε θερμά το Pride of Famagusta – Glory Days για τη παραχώρηση του υλικού.
