Με αφορμή την συμπερίληψη του Μουσείου της Ανόρθωσης Αμμοχώστου στον Οδηγό Μουσείων της Κύπρου που δημιουργήθηκε από το Εργαστήριο Οπτικής Κοινωνιολογίας και Μουσειολογίας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, το anorthosis24.net συνομίλησε με τον επιμελητή της έκθεσης του Μουσείου Αντρέα Χατζηλουκά.
Αντρέα σε ευχαριστούμε για τον χρόνο που παρέθεσες για τις ανάγκες του θέματος και για το έργο το οποίο επιτέλεσες στην δημιουργία του Μουσείου της Ανόρθωσης.
Και εγώ ευχαριστώ το anorthosis24.net για την ευκαιρία που μου έδωσε να πω λίγα λόγια για το Μουσείο της Ανόρθωσης. Σημασία έχει ο κόσμος και ειδικά οι νεαροί Ανορθωσιάτες να έχουν την δυνατότητα να το επισκέπτονται για να αντλούν διδάγματα μέσα από την ιστορία του Συλλόγου και να κατανοούν το μεγαλείο του να είσαι Ανορθωσιάτης. Ευχαριστώ και πάλι.
Ποιανού ιδέα ήταν η δημιουργία του Μουσείου;
Η ιδέα της δημιουργίας ενός μουσείου στην νότια πλευρά του «Αντώνης Παπαδόπουλος» ανήκει στον πρώην πρόεδρο της Ανόρθωσης, Αντώνη Δημητρίου, η διοίκηση του οποίου ενέταξε τα εγκαίνιά του στα πλαίσια των εορτασμών για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Συλλόγου.
Σου έγινε κλήση από κάποιον του Σωματείου;
Όχι. Προσωπικά, ενημερώθηκα από τα Μ.Μ.Ε όταν έγινε η εξαγγελία για τη δημιουργία του Μουσείου και αμέσως έθεσα τον εαυτό μου στη διάθεσή της Ανόρθωσης για να προσφέρω αφιλοκερδώς ότι μπορούσα, αφού μετά την Ιστορία και Αρχαιολογία σε επίπεδο πτυχίου, έχω εξειδικευτεί στην πολιτιστική κληρονομιά σε επίπεδο μεταπτυχιακού, στο οποίο περιλαμβάνεται και η μουσειολογία. Επιπλέον, ως διευθυντής Μουσείου είχα την εργασιακή εμπειρία να αντιμετωπίσω τις προκλήσεις και απαιτήσεις αυτού του εγχειρήματος.
Ήταν χρονοβόρα η διαδικασία;
Τα χρονοδιαγράμματα που είχαν τεθεί εξ αρχής από την διοίκηση ήταν ιδιαίτερα στενά και δυστυχώς δεν μπορούσαν να μεταβληθούν. Μέσα σε 52 ημέρες η αίθουσα του Μουσείου αναδιαμορφώθηκε σύμφωνα με το μουσειογραφικό πλάνο που είχα παραδώσει. Θυμάμαι ότι ο εργολάβος του Μουσείου κ. Ξενής Τουμάζου και το προσωπικό του δούλευαν ασταμάτητα. Παράλληλα, μελετούσα την ιστορία της Ανόρθωσης από το 1911 ώστε να μην παραλείψω κανένα σημαντικό γεγονός.
Από πού προήλθαν τα εκθέματα;
Η ιστορία του Συλλόγου μας, όπως γνωρίζουμε είναι τόσο πλούσια, ώστε κατέληξα γρήγορα στο συμπέρασμα ότι θα αναγκαζόμουν τελικά να παραλείψω αρκετά γεγονότα και αθλητικές επιτυχίες ή να περιορίσω την έκτασή τους ώστε να χωρέσουν στην μικρή αίθουσα του Μουσείου. Επιπλέον, έγινε διαλογή των σημαντικότερων από τα εκατοντάδες τρόπαια, βραβεύσεις και τιμητικές πλακέτες που είχαμε στο Αντώνης Παπαδόπουλος και στο Θεμιστόκλειο αθλητικό κέντρο. Δυστυχώς ελάχιστα αντικείμενα διασώζονταν από την Αμμόχωστο, τα οποία φροντίσαμε να εντάξουμε στο Μουσείο. Έγινε έκκληση στον κόσμο και έτσι βρέθηκαν στην κατοχή μας αρκετά οικογενειακά κειμήλια και κάθε είδους αναμνηστικά που σχετίζονταν με την Ανόρθωση. Στο αρχείο του Συλλόγου εντοπίστηκε σωρεία σημαντικών έγγραφων.
Με ποια κριτήρια διαχώρισες το Μουσείο;
Είχα αποφασίσει να διαχωρίσω το Μουσείο σε δύο διακριτές ενότητες: την ενότητα της ιστορίας και των εθνικών αγώνων και την ενότητα του αθλητισμού. Με αυτό τον τρόπο ο επισκέπτης θα έβλεπε ευδιάκριτα την πολύ-επίπεδη δράση της Ανόρθωσης μέσα στο πολυτάραχο ιστορικό σκηνικό της περασμένης εκατονταετίας, ενώ παράλληλα οι νεαροί επισκέπτες που έχουν μεγαλώσει με τις αθλητικές επιτυχίες θα μπορούσαν να αντιληφθούν καλύτερα ότι η Ανόρθωση δεν είναι μόνο αθλητισμός, αλλά κάτι περισσότερο, μια Ιδέα. Στην ενότητα της ιστορίας δεν θα μπορούσαν να λείπουν τρεις από τις ηρωικότερες μορφές της Ανόρθωσης: ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Κυριάκος Μάτσης και ο Αντώνης Παπαδόπουλος. Ο επισκέπτης μπορεί να διατρέξει όλα τα σημαντικά γεγονότα, όπως παραδείγματος χάρη η ανατίναξη του Σωματείου το 1958 από τους Άγγλους. Επίσης, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ένα αφιέρωμα για την Αμμόχωστο με διάφορες φωτογραφίες από την βουβή πόλη.
Στην ενότητα του αθλητισμού;
Στην ενότητα του αθλητισμού γίνεται αναφορά στις πρώτες ομάδες, όταν ακόμα η Ανόρθωση αγωνιζόταν με το όνομα του Γ.Σ.Ε., στα πρώτα πρωταθλήματα, στην προσπάθεια για ανασυγκρότηση της ομάδας μετά την Τουρκική Εισβολή και στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, στη χρυσή δεκαετία του 1990, στα πρωταθλήματα και στις τεράστιες επιτυχίες της Τραπεζούντας και του Champion League υπό τον Τιμούρ Κετσπάγια. Όλο το Μουσείο διατρέχεται από τροπαιοθήκες κοσμημένες από πρωταθλήματα, κύπελλα και διακρίσεις όλων των αθλητικών τμημάτων. Εκεί είναι και τα αναμνηστικά του Champions League. Εκτίθενται φανέλες, παντελονάκια και παπούτσια μεγάλων αθλητικών φυσιογνωμιών. Ξεχωριστή θέση κατέχει το τμήμα Πετόσφαιρας.
Σε κάθε ενότητα υπάρχει και από μία οθόνη όπου προβάλλονται σχετικά αφιερώματα. Στην κεντρική προθήκη βρίσκονται σημαντικά έγγραφα, παλιά εισιτήρια αγώνων και αποκόμματα εφημερίδων. Στο μέσο της κεντρικής προθήκης έχει τοποθετηθεί το άγαλμα του Φοίνικα φιλοτεχνημένο από τον καταξιωμένο Αμμοχωστιανό γλύπτη Φίλιππο Γιαπάνη. Μικρή βιβλιοθήκη βρίσκεται στο δωμάτιο που εφάπτεται του εκθεσιακού χώρου, σε μία προσπάθεια αναβίωσης του περίφημου Αναγνωστηρίου.
Το εγχείρημα δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί χωρίς την πολύτιμη συμβολή της γραφίστριας, που έθεσε στη διάθεσή μας η εταιρεία Quality, Νάτιας Καρακώστα, η οποία έδωσε πολύ καλές ιδέες και εφάρμοσε το γραφιστικό σκέλος σύμφωνα με το μουσειογραφικό πλάνο, καθώς επίσης και του νυν Γενικού Διευθυντή της Ανόρθωσης Ανδρέα Θεμιστοκλέους, ο οποίος αφιέρωσε πολλές ώρες στο «στήσιμο» του Μουσείου και στις σχετικές με αυτό απαραίτητες ενέργειες. Ο τότε πρόεδρος Αντώνης Δημητρίου ήταν εκ των χορηγών.
Εισαι ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα;
Αν και λόγω προσωπικής εμπλοκής, δεν θα μπορούσα να είμαι και ο πιο αντικειμενικός κριτής, θεωρώ όμως ότι το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό, λαμβανομένου υπόψη του ελάχιστου χρόνου που είχαμε στη διάθεσή μας για να υλοποιήσουμε τον στόχο, τον χαμηλό προϋπολογισμό, αλλά και την περιορισμένη έκταση της αίθουσας. Ο δε προϋπολογισμός σίγουρα θα αυξανόταν κατά πολύ αν οι περισσότερες από τις υπηρεσίες δεν παρέχονταν αφιλοκερδώς.
Το Μουσείο εγκαινιάστηκε στις 5 Μαΐου 2010, από τον αείμνηστο Γλαύκο Κληρίδη. Λειτούργησε κυρίως την περίοδο των εορτασμών για τα εκατοντάχρονα του Συλλόγου και έκτοτε σποραδικά σε εκδηλώσεις και σε κάποιους εντός έδρας αγώνες, κυρίως υπό την επίβλεψη εθελοντών.
Η δημιουργία ενός Μουσείου απαιτεί χρόνο. Μόνο η μουσειολογική μελέτη μπορεί να πάρει ακόμα και χρόνια ανάλογα με το θέμα της, χωρίς να συνυπολογιστεί ο εσωτερικός και ο μουσειογραφικός σχεδιασμός, η διαλογή των εκθεμάτων, η συγγραφή των κειμένων, οι αναπροσαρμογές, οι διορθώσεις και ο τελικός έλεγχος. Εμείς τα κάναμε όλα αυτά μέσα σε 52 ημέρες, οπότε αναπόφευκτα υπάρχουν και λάθη και παραλείψεις για τις οποίες οφείλω να απολογηθώ.
Ποια τα περιθώρια βελτίωσης;
Τα περιθώρια βελτίωσης υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες είναι περιορισμένα. Σχετικά προσφάτως έχει τοποθετηθεί και ένα κιβώτιο εισφορών μέσα στο χώρο, ώστε ο κόσμος, αν το επιθυμεί να μπορεί να εισφέρει για την αναβάθμιση του Μουσείου. Μελλοντικά θα μπορούσε να επεκταθεί στην διπλανή αίθουσα ή να μεταφερθεί σε ανεκμετάλλευτους χώρους της δυτικής κερκίδας, ώστε να υπάρξει χώρος για περισσότερα αφιερώματα, για περισσότερα εκθέματα, ακόμα και για λειτουργία περιοδικών εκθέσεων. Επιπρόσθετα, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν διαδραστικές λειτουργίες με τη χρήση πολυμέσων, όπως και εκπαιδευτικά προγράμματα για διάφορες πληθυσμιακές ομάδες, όπως μαθητές, μικρά παιδιά και συνταξιούχους. Μέχρι όμως να γίνουν τα πιο πάνω εφικτά, το Μουσείο θα πρέπει να λειτουργήσει ώστε να επιτελεί και τον ρόλο του.
Έχουμε λάβει πολλά παράπονα για την λειτουργία του Μουσείου. Ποια η θέση σου;
Κακά τα ψέματα, και δεν θέλω να μεμφθώ κανέναν, το Μουσείο είναι παραμελημένο. Στην ουσία δεν λειτουργεί ως Μουσείο, ως χώρος επιμόρφωσης του κοινού, γιατί παραμένει κλειστό. Λειτουργεί ως χώρος στέγασης των εκθεμάτων, τα οποία θα πρέπει και να συντηρηθούν. Σχεδόν αποκλειστικά η λειτουργία του επαφίεται στη διάθεση των εθελοντών.
Δεν είναι σωστή αυτή η αντιμετώπιση. Θα έλεγα μάλιστα ότι είναι και προσβλητική για ένα Σύλλογο, ο οποίος έχει τεράστια πολιτιστική και μορφωτική παράδοση.
Δυστυχώς είναι γενικό το πρόβλημα…
Η αντιμετώπιση αυτή είναι γενική, δυστυχώς, σε ότι αφορά τον πολιτισμό στην πατρίδα μας. Η νοοτροπία αυτή πρέπει να αλλάξει και η Ανόρθωση οφείλει να πρωτοστατήσει σε αυτή την αλλαγή.
Τι προτείνεις;
Να αρχίσουμε από κάπου. Από τα πιο απλά: κατά το πρότυπο της πρόσφατης εργοδότησης ανέργων Ανορθωσιατών για τις εργασίες ανακαίνησης του «Αντώνης Παπαδόπουλος», θα μπορούσαν να προσληφθούν άνεργοι Ανορθωσιάτες ιστορικοί, αρχαιολόγοι, φιλόλογοι, μουσειολόγοι, συντηρητές, έστω υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης και με μια μικρή αντιμισθία να εργάζονται γύρω από την έρευνα της πλούσιας ιστορίας του Συλλόγου, να θέτουν οδικούς χάρτες και ιδέες για την αναβάθμιση του Μουσείου. Η συνεργασία και η συλλογικότητα των ειδικών θα εύρισκαν πεδίο δημιουργίας. Θα αντίκριζαν με διαφορετικές οπτικές το Μουσείο, θα εντόπιζαν νέα πράγματα που ίσως εμείς να μην δώσαμε σημασία ή να τα αγνοούμε πλήρως. Και πάνω από όλα, η δουλειά τους θα ήταν απρόσκοπτη και το αποτέλεσμά της ασύγκριτα καλύτερο γιατί θα ήταν επαγγελματικό. Πρέπει να προσανατολιστούμε προς τον επαγγελματισμό. Έχουμε επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, τεχνικά επιτελεία, μασέρ, εργάτες, υπαλληλικό προσωπικό σε κάθε τομέα και δεν έχουμε ούτε ένα άτομο στα πολιτιστικά καθήκοντα. Θα μου πείτε ότι αυτά είναι «πολυτέλεια». Ίσως, αλλά το Μουσείο θα παραμείνει στην κατάσταση που είναι και δεν θα αναπτυχθεί. Γιατί το κάναμε άλλωστε;
Ένα τελευταίο μήνυμα;
Ας ελπίσουμε ότι ο διαχωρισμός του ποδοσφαιρικού τμήματος με τη δημιουργία της Εταιρείας, θα δώσει χώρο, χρόνο και οικονομική δυνατότητα στο Σωματείο για να επιτελέσει τους σκοπούς της ίδρυσής του και να αναπτύξει τόσο το Μουσείο όσο και την πολιτιστική δραστηριότητα, που μέχρι στιγμής περιορίζεται σε κάποιες εκδηλώσεις και εορτασμούς επετείων. Η Ανόρθωση πρέπει να είναι αντάξια του ονόματος και της ιστορίας της.
