Τα μέλη της Ανόρθωσης παρακολουθούσαν στενά τις εξελίξεις με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη (από τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1939), παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα τηρούσε ουδέτερη στάση. Ήταν εμφανές, ωστόσο, ότι βρισκόταν στο πλευρό της Αγγλίας και απέναντι από τη φασιστική Ιταλία, σύμμαχο της ναζιστικής Γερμανίας. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι το γεγονός ότι από τις 11 Απριλίου 1940, έξι μήνες προτού η Ελλάδα μπει στον Πόλεμο, τα μέλη της Ανόρθωσης αποστέλλουν στον Έλληνα πρόξενο στην Κύπρο το ποσό των 100 λιρών, προϊόν εράνου μεταξύ τους, για τις ανάγκες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Κι όταν στις 19 Αυγούστου 1940 οι Ιταλοί βυθίζουν στην Τήνο το αντιτορπιλικό του Ελληνικού Στόλου «ΕΛΛΗ», στην Ανόρθωση «σχηματίζεται ευρεία Επιτροπή Εράνου διά την συλλογήν χρημάτων και αποστολήν των εις το ένδοξον Ελληνικόν Ναυτικό», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στα πρακτικά του Συλλόγου.
Τη δε επομένη της ιστορικής ημέρας της 28ης Οκτωβρίου 1940, συγκαλείται έκτακτη συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου και αναφέρεται στα πρακτικά: «Ρίγη εθνικής συγκινήσεως εσκόρπισε εις τον Σύλλογον η εισδοχή της Ελλάδος εις τον πόλεμον, εναντίον του Φασισμού». Αποφασίζεται επίσης «όπως η Ανόρθωσις παίξη πρωτεύοντα ρόλον εις την διαδήλωσιν της 1.11.1940 υπέρ του ελληνικού αγώνος εναντίον της Ιταλίας». Άλλο ένα εθνικό κάλεσμα στο οποίο η Ανόρθωση φωνάζει δυνατά «παρούσα»: «Μέλη του Συλλόγου μας εθυσίασαν παν ό,τι πολύτιμον είχον ποτίσαντες το δένδρον της Ελευθερίας».
Σύμφωνα με τον ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου, οι περιπτώσεις των Κυπρίων που κατατάχθηκαν, αρχικά, στον ελληνικό στρατό το 1940-1941 και οι προσωπικές τους ιστορίες δείχνουν το πατριωτικό τους πάθος. Μία από αυτές είναι και του Ευάγγελου Λούη Λουίζου, γιου του ιδρυτικού στελέχους της και πρώτου ομιλητή στην Ανόρθωση, Λούη Λοΐζου. Ο Ευάγγελος Λουίζος, και ο ίδιος μέλος της Ανόρθωσης επί δεκαετίες, έφεδρος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, προσωπικός φίλος του Σεφέρη και του Ελύτη, τους οποίους φιλοξένησε αργότερα στην Αμμόχωστο, σύμφωνα με την ιστορία-θρύλο, ταξίδεψε με καΐκι στην Τουρκία, τη διέσχισε με σιδηρόδρομο και μετά την κατάταξή του, στα τέλη Νοεμβρίου 1940, πήρε ταξί και ζήτησε από τον εμβρόντητο οδηγό να τον οδηγήσει από τη Θεσσαλονίκη στη μονάδα του στο μέτωπο! Επίσης ο εκ Ακανθούς Αμμοχώστου, έφεδρος ανθυπολοχαγός Δ. Μαννούρης, 63 χρονών κατά το 1940 είχε μια εντυπωσιακή στρατιωτική προϊστορία, αφού είχε καταταχθεί εθελοντικά στον πόλεμο του 1897, στους Βαλκανικούς Πολέμους, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία!
Σ’ αυτή τη νέα σελίδα στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, ένα νέο κεφάλαιο υψίστης σημασίας που ιστορικά συγκρίνεται μόνο με εκείνο της Επανάστασης του 1821, τα μέλη της Ανόρθωσης, αφοσιωμένα στην ελληνική μόρφωση και πλήρως ταυτισμένα με τους αγώνες του έθνους αναλαμβάνουν και πάλι δράση σε όλα τα επίπεδα. Σε άρθρο του στην εφημερίδα «ο Φιλελεύθερος», (28 Οκτ. 2014) με τίτλο «Θύμησες από την Αμμόχωστο», ο Ντίνος Κωνσταντίνου αναφέρει ότι «τα πρώτα χρήματα, 15 λίρες που κατετέθησαν για τον αγώνα, μαζεύτηκαν στο Γυμνάσιό μας, με πρωτοβουλία του συμμαθητή μου Κυριάκου Μάτση, του ήρωα του Πενταδακτύλου». Κι επίσης ότι οι γυναίκες της Αμμοχώστου «μετέτρεψαν τα σπίτια τους σε εργαστήρια, πλέκοντας χιλιάδες σκούφους, τρικά, γάντια και άλλα πλεκτά, για τις ανάγκες των φαντάρων».
Οι Άγγλοι υπόσχονται στους Έλληνες της Κύπρου αυτοδιάθεση και αναρτούν στα στρατολογικά τους γραφεία συνθήματα όπως «το Ελληνικό Έθνος κινδυνεύει», «καταταγείτε για την Ελλάδα στο αγγλικό στράτευμα». Οι Έλληνες της Κύπρου ανταποκρίνονται. Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου διατέθηκε ολόκληρη η περιουσία της Ανόρθωσης και κινητοποίησε τους κατοίκους της πόλης και Επαρχίας Αμμοχώστου για παντός είδους βοήθεια, διοργάνωνε εράνους και άδειαζε τα ταμεία της, για το καλό της πατρίδας. «Αποφασίζεται ομοφώνως όπως δοθούν όλα τα εν τω ταμείω μετρητά εις τον από αύριον διεξαχθησόμενον έρανον υπέρ της Ελλάδος (100 λίραι)», αναφέρεται στα πρακτικά του Συλλόγου το 1944.
Ο τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Λεόντιος, επιδίδει αργυρούς αρραβώνες σε όλους όσοι είχαν προσφέρει τους χρυσούς αρραβώνες τους για ανάγκες του Έθνους, στον έρανο που είχε διενεργηθεί στην Κύπρο. Η επίδοση γίνεται στο οίκημα της Ανόρθωσης. Η επιλογή αυτή ερμηνεύεται ως η αναγνώριση του πρωταγωνιστικού ρόλου της Ανόρθωσης στην επιτυχία του Εθνικού Εράνου, αλλά και στην ευρύτερη εθνική προσφορά της.
Από την αγγλοκρατούμενη Κύπρο και την Αμμόχωστο θυσιάστηκαν πολεμώντας στο Τεπελένι της Βορείου Ηπείρου, ως εθελοντές πολεμιστές – τυφεκιοφόροι, μαζί με άλλους 34 Κυπρίους φοιτητές, του 3ου και του 11ου λόχου του 39ου Συντάγματος Ευζώνων Μεσολογγίου, του συνταγματάρχη Παυσανία Κατσώτα, οι τελειόφοιτοι της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Λουκής Λιασίδης και Βαρνάβας Σερίφης, τον Μάρτιο του 1941, αποκρούοντας επιτυχώς την εαρινή επίθεση του Μουσολίνι. Δύο νέοι άνθρωποι και εκλεκτά μέλη της Ανόρθωσης. «Επί τη αγγελία του ηρωικού θανάτου των υπέρ πατρίδος εθελοντικώς αγωνισθέντων και πεσόντων συμπολιτών και μελών του Συλλόγου μας Λουκή Χρ. Λιασίδη και Βαρνάβα Ελ. Σερίφη, εις έκτακτον συνεδρίαν του Συμβουλίου λαμβάνονται διάφοροι αποφάσεις προς απονομή τιμών εις τους αθανάτους νεκρούς μας», αναφέρεται χαρακτηριστικά στα πρακτικά του Συλλόγου στις 11 Απριλίου 1942. Η Ανόρθωση συμμετείχε στο μνημόσυνο των δύο ηρώων που τέλεσε το Ελληνικό Γυμνάσιο, εξέφρασε τα συλλυπητήριά της στις οικογένειές τους και ανήρτησε τις φωτογραφίες τους στο οίκημά της.
«Με βαθειά συγκίνηση θυμάμαι ότι οι δύο Βαρωσιώτες συμπολεμιστές μου είχαν απορρίψει την προτροπή του λοχαγού μας Σαραντίδη στο Γουδί, να υπηρετήσουν σε στρατιωτικά νοσοκομεία της Γραμμής των πρόσω, λέγοντάς του ότι οι Έλληνες Κύπριοι εθελοντές μια φιλοδοξία έχουν, να προασπίσουν την ελληνική πατρίδα πολεμώντας τον εχθρό της. Αν χρειαστούν οι ιατρικές μας γνώσεις, θα τις προσφέρουμε στο πεδίο τιμής», αναφέρει ο έφεδρος δεκανέας του 39ου Συντάγματος Ευζώνων, αείμνηστος Κωνσταντίνος Α. Γιαλλουρίδης («Το Οδοιπορικό μιας ζωής» σελ. 16).
Ως θύμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από την οικογένεια της Ανόρθωσης μπορεί να θεωρηθεί και ο Γεώργιος Ευαγγέλη Λοΐζου, μέλος της πρώτης Επιτροπείας στις 30 Ιανουαρίου 1911 και ακολούθως γενικός γραμματέας. Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών των ναζιστικών δυνάμεων της Γερμανίας στις μεγάλες πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας (διήρκησαν από τις 7 Σεπτεμβρίου του 1940 μέχρι τις 10 Μαΐου 1941 από έκρηξη βόμβας στο Λονδίνο σκοτώθηκε και ο Γεώργιος Ε. Λοΐζου. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχασε τη ζωή του κι άλλο ένα μέλος της Ανόρθωσης, ο Άντυς Φάνος, ενώ στον εμφύλιο που ακολούθησε σκοτώθηκε και ο ανθυπολοχαγός Χρίστος Π. Χριστοδουλίδης. Ήταν μέλος του Συλλόγου κι άφησε την τελευταία του πνοή στις 23 Ιουλίου 1948 στο Μάλεβο Γεωργιτσίου στην Πελοπόννησο.
Πηγή: Ένας αιώνας Ανόρθωσις Αμμοχώστου
